2022 OCAK AYI: RAHİM
AĞZI (SERVİKS) KANSERİ FARKINDALIK AYI
Bir ülkede rahim ağzı kanserinden
kaynaklı ölümü engellenen kadın sayısı o ülkenin sağlık hizmetleri yönünden
gelişmişliği ve kadına verilen değer ile doğru orantılıdır. Rahim ağzında
gelişen bir kanser türü olan Rahim ağzı Kanseri, tarama yöntemleri ile erken
tanı alarak hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği
kanıtlanmıştır. Bu nedenle Bakanlığımız buna yönelik kapsamlı sağlık
programlarının içine Rahim ağzı Kanser taramalarını da alarak büyük bir başarı
ile yürütmeye devam etmektedir.
Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık
Ayı olarak belirlemiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek
üzere Farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir Ülkemizde de bu farkındalık
etkinlikleri tüm illerimizde yapılarak halkımıza bu konuda bilinçlendirip
tarama programlarımız tanıtılmaktadır.
Rahim Ağzı Kanseri
Neden Önemli?
- Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
- Rahim ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir bir
kanser türüdür.
- Rahim ağzı kanserinden ölüm tamamen engellenebilir durumdadır.
- Düzenli rahim ağzı kanseri taramasından geçen bir kadının, rahim ağzı
kanserinden ölmeyeceği söylenebilir.
Risk faktörleri:Aşağıdaki özelliklere
sahip bir kadınsanız, rahim ağzı kanseri için yüksek risk altında olabilirsiniz:
- 30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV)
ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlarınız var ise. (HPV, rahim
ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen,
cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.)
- Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başladıysanız.
- Birden fazla seks partneriniz var ise.
- Düzenli şekilde rahim ağzı kanser taramaları yaptırmıyor iseniz.
- Sigara içiyorsanız.
- Meyve ve sebzeyi az tüketmek şeklinde bir beslenme alışkanlığınız var
ise.
- Düşük sosyoekonomik düzeye mensup iseniz.
- Uzun süre (5 yıldan fazla) doğum kontrol hapı kullanma öykünüz var
ise.
- Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi)
söz konusu ise.
- Aşırı kilolu veya obez iseniz.
- Rahim ağzı kanseri olan bir kız kardeş veya anne gibi yakın bir
akrabanız varsa.
- Doğumdan önce dietilstilbestrol'e (DES) maruz kalmış iseniz.
Belirtileri: Rahim ağzında kanser
öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak pelvik
muayene, Pap testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle
karşılaşırsanız hemen bir sağlık uzmanına başvurunuz:
- Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa
- Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı
gözleniyorsa
- Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse
- Tek ya da iki bacakta şişkinlik varsa
- İdrar yaparken ağrı gözleniyorsa
- Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif
kanama oluyorsa
- Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu
ise
- Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa
- Menopoz sonrası kanama izleniyorsa.
Erken Teşhis
Tarama ve erken teşhis ile tedavisi
yüzde yüz mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri
arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en
yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu
nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız
boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim
ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini
kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken
bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde
kullanılmaktadır.
- Pap testi (veya Pap smear), uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı
kanserine dönüşebilecek olan prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre
değişiklikleri) arama esasına dayanır.
- HPV testi ise bu hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün
(insan papilloma virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan
bir testtir.
- Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda
yapılmaktadır.
Rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Bu
gerçekten hareketle tehlikeli olmasının yanında önlenebilir bir kanser olma
özelliğini taşıyan bu hastalık için tüm dünyada tarama yapılması ve her ülkenin
kendi kontrol politikasını oluşturması önerilmektedir. Ülkemizde uygulanan
ulusal kanser tarama programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65
yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi
uygulanmaktadır. Yapılan ilk test sonucu “hastalık yok” olarak
değerlendirildiğinde; yani HPV testinin negatif olması veya Pap-smear patoloji
raporunun normal gelmesi durumunda kişi bilgilendirilir. HPV testine göre,
rahim ağzı kanseri yapan virusu taşımadıkları, Pap-smear testine göre, alınan
sürüntüde kanser öncülü hücrelerin olmadığı bilgisi verilir. Bu sonuçlar rahim
ağzı kanseri olmadığını veya ileride asla olmayacağını garantilemez. Kişi, 5
yıl sonra tekrar rahim ağzı kanseri taramasına davet edilir.Pozitif olgular ise
teşhis merkezlerimize ileri tetkik için gönderilmektedir.
Tarama Testleri
Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri
taramaları ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve
Eğitim Merkezlerinde (KETEM, Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı
Merkezlerinde (TSM) ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve Bilim kurulunun
hazırlamış olduğu COVID-19 pandemisinde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Rehberi
doğrultusunda gerekli önlemler alınarak kanser taramaları devam etmektedir.
Tedavi
- Rahim ağzı kanseri ameliyat, radyasyon ve kemoterapi ile tedavi
edilir. Bu tedavi seçenekleri hastanın durumuna ve ihtiyacına göre tek
başına veya birbiriyle kombinasyon halinde verilebilir.
- Tedavi kanserin evresine, tümör hücrelerinin türüne ve tıbbi
durumunuza bağlıdır.
Korunma
Günümüzde etkin tarama testlerinin ve
İnsan Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonlarını önleyici aşının varlığı sebebiyle
rahim ağzı kanseri yüksek oranda önlenebilir durumdadır. Rahim ağzı kanseri
erken tespit edildiğinde, yüksek oranda tedavi edilebilir ve uzun süre hayatta
kalma ve iyi yaşam kalitesi ile ilişkilidir.
Korunmada dikkat edilecek hususlar şu
şekilde özetlenebilir:
- HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve
koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı
kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını
önermektedir.
- 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
- Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
- Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
- Erkeklerin sünnet olması.
- Sigara kullanmamak.
- Sebze ve meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek