Dünyada sağlık hizmetlerini ve günlük yaşamı etkilediği kadar, sosyal ve
ekonomik anlamda da önemli etkileri olan COVID-19 salgını, aşı çalışmaları ve
koruyucu tedbirlere rağmen etkinliğini ve gündemdeki yerini korumaya devam
etmektedir. COVID-19’un genetik değişimler ve mutasyonlar geçirerek yeni
özellikler kazanmasıyla ortaya çıkan alt türlerine varyant adı verilir.
Salgının ortaya çıktığı günden bu yana gelişen mutasyonlarla birlikte, çok
sayıda COVID-19 varyantı tanımlanmış ve özelliklerine göre sağlık uygulamaları
çeşitlendirilmiştir. Bu varyantlardan en son belirleneni ise Omicron
varyantıdır.
Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization; WHO), COVID-19 pandemisi
ile mücadelede sağlık hizmetlerinin belirlenmesi ve düzenlenmesi anlamında
önemli görevler üstlenir. Bu doğrultuda, uluslararası sağlık hizmeti
sağlayıcıları ile koordineli olarak, COVID-19’a dair elde edilen veriler
ışığında pandeminin gidişatı takip edilerek gerekli önlemler ve araştırmalar
yürütülmektedir. COVID-19’un geçirdiği mutasyonlar sonucunda yeni özellikler
kazanarak gelişen varyantlar DSÖ tarafından sınıflandırılmaktadır. Salgınla
mücadelede önemli olan varyantlar isimlendirilerek dünya kamuoyuyla bilgileri,
özellikleri ve mücadele yolları için gerekli veriler paylaşılmaktadır.
COVID-19 varyantları Eski Yunan alfabesinde kullanılan harflerden yola
çıkılarak isimlendirilmektedir. İlk tespit edilen varyantlar; alfabedeki
sıralarıyla Alfa, Beta, Gama, Lambda, Delta ve Mu şeklinde isimlendirilmiştir.
Alfabedeki sıraya göre yeni tespit edilen varyantlara “Nu” veya “Xi”
isimlerinin verilmesi beklenirken; “Nu” harfinin İngilizcede “new”, yani “yeni”
kelimesine benzerlik göstermesi ve “Xi” harfinin yaygın olarak soyadlarında
kullanılması nedeniyle, son tespit edilen varyanta sıradaki harf olan “Omicron”
ismi verilmiştir.
Omicron Varyantı Nasıl Bulaşır?
Omicron varyantı, daha önce tespit edilen Delta ve Mu varyantlarına benzer
şekilde, virüsün hedef hücrelere tutunmasını sağlayan “spike” (diken)
proteinlerinin yapısında ve çoğalma kabiliyetinde değişime neden olan bazı
mutasyonlar sonucuyla ortaya çıkmıştır. Aşıların hedef aldığı spike
proteinlerinde değişime neden olması sebebiyle Omicron varyantı, diğer
varyantlara göre daha kolay bulaşma kabiliyetine sahip bir hal almıştır.
Virüsün bulaşması ise salgının ilk başladığında olduğu gibi solunum yoluyla,
hasta kişilerden temas yoluyla ve hastaya ait vücut sıvılarına temas yoluyla
gerçekleşmektedir.
Omicron Varyantı Tehlikeli Mi?
Omicron varyantının virüsün önceki versiyonlarına göre daha bulaşıcı ve
ağır bir hastalık tablosuna yol açabileceğine dair endişeler bulunmaktadır.
Varyant ilk olarak Güney Afrika ülkelerinde tespit edilmiş ve kısa süre içinde
bölgedeki hakim virüs varyantı haline gelmiştir. Güney Afrika’da görülen
Omicron varyantı vakalarında, önceden hastalığı geçirmiş kişilerde yeniden
COVID-19 hastalığının ortaya çıkabileceği tespit edilmiştir. Virüsün hastalık
yapma kabiliyeti ve halihazırdaki sağlık tedbirleri ile olan ilişkisini
gösteren çalışmalar halen devam etmektedir. Bu nedenle, virüsün neden olduğu
COVID-19 hastalığının şiddeti, ölüm riski, aşıya dayanıklılığı ve bulaşma oranı
hakkında net bir bilgi vermek mümkün değildir.
COVID-19 Aşısı Omicron Varyantına Karşı Koruyucu Mu?
Dünya genelinde COVID-19 aşı çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir.
Aşıların farklı yöntemlerle hazırlanması, koruyuculuk derecelerinin farklı
olması ve aşılanma oranının ülkeden ülkeye değişiklik göstermesi gibi
nedenlerle, COVID-19’un bulaşma oranı da bölgeden bölgeye farklılık gösterir.
Fakat, Omicron varyantının aşılı bireylerde hastalık yapma gücüne dair yeterli
bilimsel veri henüz elde edilmemiştir. Araştırmalar bu konuda devam etse de DSÖ
tarafından COVID-19 aşılarının Omicron varyantına etkisiz olduğuna dair
herhangi bir veri bulunmamaktadır. Bununla birlikte araştırmacılar, yeni
varyantta tespit edilen mutasyonların aşıların etkinliğinde azalmaya yol
açabileceği, bu nedenle yeni bir salgın dalgasının yaşanabileceği konusunda
uyarmaktadır.
Burun
akıntısı hafif ateş kas ağrıları öksürük önemli bulgulardandır.
Solunum
yoluyla hasta kişilerden temas yoluyla ve hastaya ait vücut sıvılarına temas
yoluyla bulaşmakta.