Kuduz; insanlarda ve birçok
memeli hayvanda ölümcül seyreden ensefalomiyelite yol açan akut viral bir
zoonotik hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre her yıl dünyada
59.000 kişiden fazla insan kuduz nedeniyle yaşamını yitirmektedir. İnsan vakalarının
çoğuna kuduz köpeklerin sebep olduğu ısırıklar neden olmaktadır. Hastalık
özellikle Asya ve Afrika kıtalarında yaygın olarak görülmektedir. Her yıl
Asya’da yaklaşık 35.000 kişinin Afrika’da ise 21.000 kişinin kuduz hastalığına
yakalandığı tahmin edilmektedir.
Bakanlığımıza
yılda yaklaşık 250.000 kuduz şüpheli temas bildirimi olmakta bunların çoğunluğu
da hastalıktan korumak için aşı programına alınmaktadır. Kuduz riskli temasa
maruz kalındığında mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Çünkü kuduz
hastalığına ilişkin belirtiler görülmeye başladığında, kuduz hem insanlar hem
de hayvanlar için ölümcüldür. Ancak riskli temas sonrasında gerekli tedbirler
alındığı zaman hastalığı önlemek mümkündür.
Kuduz,
hayvanlardan insanlara bulaşan bir hastalıktır. Kuduz, özellikle memeli
hayvanlar başta olmak üzere neredeyse hayvan türlerinin çoğunda görülür ve
insanlara da bulaşır. Ayı, domuz, kirpi, kokarca, köstebek, yarasa, tilki, kurt
ve çakal gibi yabani hayvanlar ile köpek, kedi, at, inek, koyun, tavşan, keçi
ve eşek gibi evcil hayvanlarda görülmektedir. Kuduzun başlıca bulaşma yolu
enfekte (virüsü taşıyan) hayvanların ısırmasıdır. Ayrıca, bütünlüğü bozulmuş
deri veya mukozalardan da enfekte olmuş hayvanın salyası ile de bulaşabilir.
Kuduz olan hayvanın huyunda veya hareketlerinde değişimler, korkaklık,
sinirlilik ve saldırganlık görülebilir. Genellikle şiddetli ısırma isteği
bulunur. Vücudunda felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması ve kasılmalar
görülebilir. Bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulmalı ve en kısa
sürede İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine haber verilmelidir.
Köpek ve
kedilerin her yıl aşılanması hastalığın insanlara bulaşının engellenmesi
açısından önemlidir. Beslediğimiz kedi ve köpeklere her yıl kuduz aşılarını
yaptırarak hayvanlarımızı, kendimizi ve toplumu kuduzdan koruyabiliriz.
Herhangi bir kuduz riskli temas sonrasında; en önemli adım yara bakımıdır. İyi
bir yara bakımı, kuduz virüsü geçişini azaltmadaki en etkili yöntemdir. Mümkün
olan en kısa sürede yapılmalıdır. Tüm yaralanmalarda yara yeri derhal bol
akarsu (basınçlı su veya hortum ucunun sıkılarak mümkün olduğu kadar jet akımın
sağlanması şeklinde) ve sabunla iyice yıkanmalı ve sağlık kuruluşuna müracaat
edilmelidir.
Hekim tarafından
kuduz aşısı yapılması uygun görüldüğünde aşıların zamanında ve eksiksiz olarak
yaptırılması konusunda dikkatli olunmalıdır. Aşı programına başlanması
durumunda hekim tarafından belirlenen takvime uyularak kuduz aşıları gününde
yaptırılmalıdır. İlk aşı dozunun yapıldığı gün verilen Aşı Takip Kartı bir
sonraki aşı günlerinde mutlaka getirilmelidir. Unutmayalım kuduz, hastalığının
belirtileri ortaya çıktıktan sonra tedavisi mümkün olmadığından ve ölümle
sonuçlandığından kuduz şüpheli temas durumunda özellikle yara bakımı ile
gerekli durumlarda kuduz aşısı ve kuduz antiserumu uygulamaları hayat
kurtarıcıdır.