Ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden soba şofben baca
zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında özellikle alçak basınçlı havalarda
tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır. Güneybatıdan esen bir rüzgar olan lodos
nedeniyle her yıl onlarca kişi özellikle sobadan olmak üzere sızan karbon
monoksit gazı ile zehirlenmektedir.
Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda
solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller
zehirlenme ve ölüme neden olur. Doğalgaz, kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan
her tür soba ve ocakta yanma sırasında oluşur. Karbonmonoksit zehirlenmeleri
sıklıkla kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız
gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeni ile meydana gelir. Karbomonoksitle
meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa,
zehirlenmeler ölümle sonuçlanabilir.
Olası bir zehirlenmede yapılacak ilk yardımla ilgili toplumun bilgilendirilmesi
sağlanmalıdır (örn. kişinin olay mahallinden uzaklaştırılması, temiz havaya
çıkarılmasının sağlanması, hastanın sıcak tutulması, acil sağlık hizmetlerinin
kullanılması (112 nolu telefon), ambulans gelene kadar solunumu
engelleyebilecek ağız ve burundaki kusmuk, balgam gibi maddelerin temizlenmesi,
hastanın battaniye ile sarılarak vücut ısısının korunması ve en yakın sağlık
kurumuna hastanın nakil edilmesinin sağlanması)
TOPLUMA YÖNELİK VERİLECEK MESAJLAR VE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Soba ve Bacalarla İlgili Uyulması Gereken Kurallar
•Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına,
garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli,
•Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi
olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,
•Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı
dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı
doldurulmamasına dikkat edilmeli,
•Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş
yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,
•İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi
riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı,
•Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü
için eğer bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba
yakılmamalı, yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak
söndürülmeli,
•Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı
sağlanmalı,
•Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı,
•Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli,
•Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst
noktasından 1m. daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka
takılmalı,
•Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen
gösterilmelidir
Şofben Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar
•Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmeli,
•Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına
v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalı,
•Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse
banyo yerine balkona veya başka bir havadar mekana takılmalı, şofbenin montajı
mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalı,
•Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma
yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının
düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin
kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı,
•Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden,
havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli,
•Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalı,
•Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı,
elektrik düğmeleri açılmamalı açıksa hemen kapatılmalı, kibrit - çakmak gibi
alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı
açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben
servisi aranmalıdır.
Lodos Süresince Dikkat Edilecek Hususlar
•Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalıdır.
•Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmelidir.
•Bina yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen
gösterilmelidir.
•Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına yaklaşmayınız ve
bu gibi durumları 186 no'lu telefondan Elektrik Arıza Servisi'ne
bildirilmelidir.
•Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no'lu
telefondan İtfaiye Servisi'ni aranmalıdır.
•Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal 112 no'lu telefondan Acil
Yardım Servisi aranmalıdır.
•Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187 no'lu
telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalıdır.
